[ Pobierz całość w formacie PDF ]
nie wspomina. Utożsamia on wprowadzone przez Hume a wrażenia refleksyjne [impressions
of reflexion] z wprowadzonymi przez siebie wrażeniami wewnętrznymi ]internal
impressions]67.
Spójność i stałość wrażeń zmysłowych uzasadnił Hume ciągłością istnienia ciał
zewnętrznych. W odróżnieniu od wrażeń zmysłowych, które nie istnieją, kiedy ciała
zewnętrzne nie są postrzegane, wrażenia wewnętrzne w koncepcji Hume a istnieją, kiedy nie
są postrzegane odpowiadające im ciała zewnętrzne. Błędem byłoby przypuszczać, że nie
istnieją żadne, zapewniające ciągłość istnienia wrażeń wewnętrznych ciała zewnętrzne.
Wyobrażenia mentalne [mental images] należy, zdaniem Dennetta, traktować analogicznie do
wrażeń zmysłowych. Nasze doznanie zawiera na ogół więcej informacji, niż utworzone na
jego podstawie doświadczenie zewnętrzne. Analiza danych zmysłowych w systemie
percepcyjnym wykazuje, gdzie powinny one zostać zmodyfikowane dla lepszej kontroli
zachowań, co nie jest dla podmiotu świadome, ani dostępne introspekcyjnie. Na podstawie
65
Por. D.C. Dennett, Brainstorms, s.167.
66
Por. D. Hume, A Treatise of Human Nature, s. 55.
67
Termin reflexion tłumaczony może być jako: odbicie, odzwierciedlenie, namysł, zastanowienie, refleksja.
Dennett przyjmuje najwidoczniej, że (jakiekolwiek tłumaczenie zostanie zastosowane) związane z reflexion
wrażenie spełniane będzie wewnętrznie w umyśle.
http://kognitywistyka.prv.pl
48
P. CZARNECKI, Koncepcja umysłu w filozofii Daniela C. Dennetta
49
działania systemu percepcyjnego, który potrafi dodawać do doświadczenia elementy, których
nie ma w pierwotnym doznaniu można wnioskować o podobnej naturze wrażeń zmysłowych i
wyobrażeń mentalnych.
3.4. Zwiadomość w sensie awareness i świadomość w sensie consciousness
Terminy: consciousness i awareness używane są zazwyczaj w języku angielskim jako
synonimy. Dennett uważa, że powoduje to trudności w sformułowaniu poprawnej teorii
świadomości. Postanawia on uściślić znaczenia tych terminów. Pierwszą rzeczą, którą należy
zauważyć jest to, że mogą one być użyte intencjonalnie lub nieintencjonalnie. Użycie
intencjonalne charakteryzuje się świadomością czegoś, a użycie nieintencjonalne ogólnie
dotyczy bycia świadomym aktualnej sytuacji68, na przykład takiej, że jest się świadomą formą
życia. Dennett proponuje następnie unikanie stwierdzeń typu: świadomy, że [consciouss
that] i tłumaczenie terminu świadomy czegoś [consciouss of] zawsze jako aware of. Dla
spotykanego czasem nieintencjonalnego użycia terminu świadomość , jako awareness,
wprowadza tłumaczenie go na czujność [alertness], co można jego zdaniem
podporządkować pod tę samą kategorię co nieintencjonalne użycie terminu świadomość ,
zarówno w sensie consciousness, jak i awareness. Zwiadomość w sensie consciousness i
świadomość jako awareness to dwa różne fenomeny, które Dennett analizuje osobno.
Zwiadomość pojęta jako awareness zależna jest od dwóch rodzajów cech. Jedną z nich jest
nasza zależność od świadomości rzeczy w naszym otoczeniu dla poruszania się. Ze względu
na reakcje zwierząt na środowisko uznajemy, że są one świadome [aware]. Nie interpretują
jednak otaczających je rzeczy tak jak ludzie. Dogodniej jest przypisać świadomość ludziom,
gdyż mogą oni opowiedzieć o tym, czego są świadomi. Stąd wiemy, że mają dostęp do treści
swej świadomości. Nie zawsze jednak kontrola zachowania idzie u człowieka w parze z
możliwością zakomunikowania kolejnych posunięć. Dennett wnioskuje stąd, że można je
traktować rozłącznie.
Użycie terminu: świadomość [awareness] Dennett przekształca w jego formę właściwą dla
postaw propozycjonalnych. Pisze on odtąd już tylko: świadomy, że [aware that], co zwykle
wiąże się ze stwierdzaniem prawdziwości. Wyróżnia następnie dwa rodzaje świadomości [is
aware]:
1. A jest świadomy-1, że p w czasie t wtedy i tylko wtedy, jeżeli p jest treścią stanu na
wejściu centrum mowy A, w czasie t.
2. A jest świadomy-2, że p w czasie t wtedy i tylko wtedy, gdy p jest treścią pewnego
zdarzenia wewnętrznego A w czasie t, które kieruje aktualnym zachowaniem.
Centrum mowy rozumie Dennett w funkcjonalnym lub logicznym, nie anatomicznym sensie.
Zwierzęta nie posiadają go i są tylko świadome-2 [aware-2]. W ten sposób mogą również być
świadome maszyny cybernetyczne. Jeżeli do maszyny takiej dołączone zostałoby centrum
mowy, to byłaby ona świadoma-1 [aware-1]. Te dwa rodzaje świadomości wyczerpują całą
przestrzeń możliwości tak, że nie ma potrzeby wprowadzania świadomości-3 [awareness-3].
W jednym z proponowanych systemów poznawczych, nazywanym maszyną percepcyjną,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]